Instrumentendecreet
Met het Instrumentendecreet streeft de decreetgever naar de integratie van het (bestaande) omgevingsinstrumentarium. Het decreet bundelt hiervoor de verschillende instrumenten en stemt ze op elkaar af. Het gaat meer bepaald over de lasten bij een omgevingsvergunning, de planschadevergoeding, de planbatenheffing, overige compenserende vergoedingen, de koopplichten en de billijke schadevergoeding. De instrumenten krijgen ondertussen verder vorm door uitvoeringsbesluiten.
Compenserende vergoedingen
De verschillende compenserende vergoedingen werden in een nieuw geharmoniseerd jasje gestoken. Het Instrumentendecreet herleidt de bestaande 8 vergoedingen aan eigenaars of gebruikers tot 2 soorten compenserende vergoedingen:
- de eigenaarsvergoeding (voor kapitaalverlies)
- de gebruikersvergoeding (voor inkomstenverlies).
Het Instrumentendecreet staat in voor de harmonisatie en vereenvoudiging van de procedures. Het uitvoeringsbesluit dat deze stroomlijning van de procedures en berekening operationaliseert, trad op 15 april in werking (hierna: Instrumentenbesluit). Dit samen met de decretale bepalingen van het Instrumentendecreet omtrent de compenserende vergoedingen. Hoe ziet de geharmoniseerde procedure eruit? En wat verandert er? Tijd voor een overzicht.
Procedure
Het uitvoeringsbesluit herleidt de verschillende procedures voor de compenserende vergoedingen naar 1 procedure. De aanvraag, behandeling en toekenning gebeurt als volgt:
- aanvraag van de compenserende vergoeding bij de initiatiefnemer/landcommissie
- beoordeling volledigheid van de aanvraag
- horen van de begunstigde
- opmaak schaderapport door de landcommissie
- ontwerpbeslissing
- bezwaar
- definitieve beslissing
- uitbetaling van de compenserende vergoeding
- terugbetaling door initiatiefnemer
Hoewel de procedure gestroomlijnd is, bestaat er wel een wezenlijk verschil. Personen die een planschadevergoeding willen zullen hun aanvraag bij de initiatiefnemer moeten indienen. Dit geldt ook voor de vergoeding bij de aanduiding van watergevoelig openruimtegebied (artikel 6 lid 1 Instrumentenbesluit). Bij een gemeentelijk RUP zal de aanvraag dus steeds bij het college van burgemeester en schepenen ingediend moeten worden. Bij de andere compenserende vergoedingen moet de eigenaar of gebruiker zijn aanvraag echter indienen bij de landcommissie (artikel 19 Instrumentenbesluit).
De landcommissie zal wel in beide gevallen instaan voor de opmaak van het schaderapport (artikel 3 Instrumentenbesluit). Bij de planschadevergoeding zal echter de initiatiefnemer en niet de landcommissie over de vergoedingsaanvraag beslissen op basis van het schaderapport.
De bevoegde instantie kan dus verschillen naargelang de compenserende vergoeding waar de eigenaar recht op heeft. De procedurestappen en termijnen zijn daarentegen wel hetzelfde. Opvallend is dat de rechtbank van eerste aanleg geen rol meer speelt bij het verkrijgen van een compenserende vergoeding.
Samenloop van vergoedingen
Het Instrumentendecreet en het uitvoeringsbesluit regelen ook de samenloop van verschillende compenserende vergoedingen. Zo stelt de Vlaamse Regering de volgende regels vast:
- de eigenaar heeft geen recht op een planschadevergoeding als de schade in aanmerking komt voor een andere compenserende vergoeding
- een dubbele vergoeding voor dezelfde gebruiksbeperking op hetzelfde onroerend goed is uitgesloten
- een eigenaarsvergoeding sluit geen gebruikersvergoeding uit en een gebruikersvergoeding sluit evenmin een eigenaarsvergoeding uit.
- opeenvolgende compenserende vergoedingen zijn niet uitgesloten
- de eigenaarsvergoeding kan niet worden verkregen bij het aanvragen of verkrijgen een koopplicht of andere maatregel die privaatrechtelijk wijzigingen aanbrengt in het eigendoms- of gebruiksrecht, voor hetzelfde onroerend goed
Koopplicht
Via een koopplicht kan een eigenaar in bepaalde gevallen aan de overheid vragen om zijn goed aan te kopen. De koopplicht kan ontstaan door een gemeentelijk of provinciaal RUP. Net zoals de compenserende vergoedingen, harmoniseert het Instrumentendecreet de verschillende koopplichten. De uitwerking hiervan gebeurt in hetzelfde uitvoeringsbesluit. Het uitvoeringsbesluit harmoniseert de koopplichten volledig onder 1 procedure. Deze verloopt als volgt:
- aanvraag tot vervulling van de koopplicht aan de Vlaamse Grondenbank
- beoordeling volledigheid aanvraag door tot aankoop verplichte entiteit
- berekening aankoopprijs door tot aankoop verplichte entiteit
- aanvaarding aanbod of intrekken aanvraag
Ook de samenloop van verschillende koopplichten wordt geregeld. Hierbij maakt het uitvoeringsbesluit een onderscheid tussen koopplichten die worden aangevraagd op dezelfde of verschillende dagen (artikel 77-78 Instrumentenbesluit).
Tot slot
Het eerste uitvoeringsbesluit bij het Instrumentendecreet maakt de doelstellingen van de decreetgever alvast waar. De procedures voor zowel de compenserende vergoedingen als de koopplichten worden volledig geharmoniseerd. Ook het uitvoeringsbesluit voor de planbatenheffing trad deze week in werking. De overige instrumenten uit het Instrumentendecreet, zoals de billijke schadevergoeding bij een bouwverbod, wachten nog op hun uitvoeringsbesluit.
Bronnen: