Een GRUP bepaalt onder meer:
- welke activiteiten er mogen plaatsvinden in een bepaald gebied;
- waar al dan niet gebouwd mag worden en aan welke stedenbouwkundige voorschriften een woning of constructie in een afgebakende zone moeten voldoen;
- hoe een bepaald gebied ingericht en beheerd moet worden.
Een GRUP kan bijgevolg een nadelige impact hebben voor de eigenaars van een stuk grond. De opmaak en de vaststelling van een GRUP is dan ook dikwijls een lang en complex proces dat gepaard kan gaan met tegenstrijdige belangen.
De gemeenteraad stelt aan het einde van dit proces het GRUP definitief vast en vervolgens wordt het gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Zodra dit gebeurd is, kan een schorsings- en/of annulatieberoep tegen het plan bij de Raad van State worden ingediend. Deze beroepsprocedure is voor de gemeente zeer tijdrovend en brengt vaak hoge kosten met zich mee. Om die reden staat dit artikel stil bij de belangrijkste momenten en proceduremogelijkheden tijdens en na de planfase van een GRUP. De procedures moeten garanderen dat bezwaren correct en nauwkeurig gehoord, behandeld en opgevolgd worden zodat de kans op beroep verkleint.
Plenaire vergadering
Vooreerst kan het college van burgemeester en schepenen, al in een vroeg stadium van de planfase, een plenaire vergadering houden. Dit vooroverleg is niet (meer) verplicht, maar kan wel nuttig zijn om het goedgekeurde voorontwerp-GRUP, waarin de resultaten van de uitgevoerde effectbeoordelingen zijn opgenomen, te bespreken met de betrokken adviesinstanties (bv. de gemeentelijk commissie voor ruimtelijke ordening) en besturen. Dit is ten zeerste aangeraden bij planningsprocessen waarbij moeilijk tot consensus kan gekomen worden bij de verschillende actoren.
Openbaar onderzoek
Ten tweede zal de gemeente er moeten op toezien dat de mogelijkheid voor belanghebbenden (bv. buurtbewoners of bedrijven) om bezwaren en opmerkingen te uiten tijdens het openbaar onderzoek van het GRUP correct verloopt. In dat opzicht is het van groot belang dat de gemeente alle verplichte en relevante documenten op de juiste wijze én tijdig ter beschikking stelt. Een onzorgvuldigheid, zoals het vergeten aankondigen van het openbaar onderzoek op de website van de gemeente of het ontbreken van een screeningsnota bij het publieke dossier voor inzage, kan echter grote gevolgen hebben. Zo is er bijvoorbeeld een bijkomende procedure nodig om een onregelmatigheid te herstellen waardoor het planproces vertraging oploopt. Ook de geldigheid van het vastgestelde GRUP kan worden aangetast als de noodzakelijke stukken ontbreken om opmerkingen te formuleren tijdens het openbaar onderzoek.
Definitieve vaststelling
In de laatste fase van het planproces, bij de definitieve vaststelling van het GRUP, kunnen nog wijzigingen worden aangebracht aan het voorlopig vastgestelde GRUP op basis van die bezwaren en opmerkingen voortgekomen uit het openbaar onderzoek of uit de verleende adviezen. De gemeente moet erover waken dat ze haar antwoorden op de geuite opmerkingen en bezwaren zo goed mogelijk (‘uitdrukkelijk en volledig’), alsook tijdig motiveert. Een afwijking van bezwaren en/of adviezen moet de plannende overheid bovendien des te concreter en zorgvuldiger motiveren. Het niet voldoende antwoorden op bezwaren tijdens het openbaar onderzoek kan namelijk een gegronde reden zijn om een GRUP te vernietigen.
Wanneer er geen inhoudelijke wijzigingen meer kunnen worden aangebracht aan het GRUP, kan de gemeenteraad het besluit dat het GRUP definitief vaststelt geheel of gedeeltelijk intrekken en hernemen. Zo kan ze een wettigheidsgebrek of een vormfout, die bijvoorbeeld blijkt uit het openbaar onderzoek, herstellen. Dergelijke rechtzetting van onregelmatigheden (‘de bestuurlijke lus’) voorkomt dat een GRUP ongeldig tot stand gekomen zou zijn.
Schorsing
Tot slot kan de Vlaamse regering en de deputatie evenwel binnen een bepaalde termijn het besluit van de gemeenteraad inzake de definitieve vaststelling van het GRUP schorsen. Bij schorsing heeft de gemeente 90 dagen, vanaf de verzending van het schorsingsbesluit, om opnieuw wijzigingen aan het GRUP aan te brengen die gebaseerd zijn op of voortvloeien uit het schorsingsbesluit. Het GRUP wordt vervolgens opnieuw vastgesteld. Deze gelegenheid om aanpassingen te doen aan het RUP mag niet worden onderschat. Het is echter de laatste mogelijkheid, met uitzondering van de optie om een RUP steeds te herzien of (gedeeltelijk) te vervangen, voor de gemeente om (inhoudelijke) aanpassingen door te voeren die een impact kunnen hebben op de actoren binnen het plan.
Conclusie
De conclusie is dan ook dat de gemeente wel degelijk een belangrijke rol speelt om de kans op beroep tegen een GRUP te verkleinen. Zo moet ze de wettelijke formaliteiten inzake de planopmaak van een GRUP strikt respecteren om procedurele fouten te vermijden. Daarnaast is een uitgebreid overlegproces waarbij voldoende aandacht wordt besteed aan goede motiveringen, aangewezen.
In onze vraag van de week lees je of een burger een gemeentelijk RUP kan wijzigen.