Elke week lichten de juridische experten van Schulinck Omgevingsrecht een interessant arrest binnen het Vlaamse omgevingsrecht toe. Deze week is dat het arrest van het Grondwettelijk Hof van 18 januari 2024, nr. 9/2024. Daarin beantwoordt het Hof 2 prejudiciële vragen over de zaak der wegen.
Zaak der wegen en prejudiciële vragen
Op 24 november 2022 stelde de Raad voor Vergunningsbetwistingen twee prejudiciële vragen aan het Grondwettelijk Hof (RvVb 24 november 2022, nr. A-2223-0270; zie eerdere rechtspraak op vrijdag).
Discussiepunt zijn de gevolgen van een door de Vlaamse Regering vernietigde gemeenteraadsbeslissing over de zaak der wegen in de omgevingsvergunningsprocedure.
Als de vergunningverlenende overheid in beroep namelijk vaststelt dat de Vlaamse Regering de gemeenteraadsbeslissing over de zaak der wegen heeft vernietigd in de fase van beroep, moet ze de omgevingsvergunning automatisch weigeren (artikel 66, §6, 3° lid 2 OVD).
Als de vergunningverlenende overheid daarentegen in een aanvraag met wegenis in graad van administratief beroep vaststelt dat er géén gemeenteraadsbeslissing over de zaak der wegen voorligt, voorziet de procedure in een oplossing. De gouverneur roept in dat geval op verzoek van de vergunningverlenende overheid de gemeenteraad samen om te beslissen over de zaak der wegen (artikel 65 OVD).
De RvVb wilde vernemen of dit onderscheid in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Een burger die geconfronteerd wordt met een vernietigde gemeenteraadsbeslissing over de zaak der wegen is immers slechter af dan een burger in een procedure waarin de gemeenteraadsbeslissing ontbreekt.
Ook is er mogelijks een ongrondwettig onderscheid met de autonome rooilijnplanprocedure van het Gemeentewegendecreet. In de autonome procedure kan de gemeenteraad na een vernietiging door de Vlaamse Regering namelijk een nieuwe beslissing nemen over het gemeentelijk rooilijnplan (artikel 24 en 25 GWD).
In de geïntegreerde procedure in het Omgevingsvergunningsdecreet is dat dus niet zo. Als de Vlaamse Regering de gemeenteraadsbeslissing vernietigt, moet de vergunningverlenende overheid in graad van administratief beroep de vergunning weigeren. Een nieuwe gemeenteraadsbeslissing is dan onmogelijk.
Oordeel van het Grondwettelijk Hof
Volgens het Grondwettelijk Hof is dit onderscheid in behandeling niet redelijk verantwoord.
Een vernietiging van de gemeenteraadsbeslissing betekent immers niet dat een goedkeuring steeds onmogelijk is. Mogelijks kan de gemeenteraad de onwettigheid nog herstellen en alsnog de wegenis goedkeuren. Maar die beslissing is niet meer mogelijk in de geïntegreerde procedure.
Bovendien is geen sprake van een administratieve vereenvoudiging door de betrokken regel. Zo zal een burger enkel een nieuwe omgevingsvergunningsaanvraag kunnen indienen bij een vernietiging van de gemeenteraadsbeslissing. Daarbij ontbreekt een rechtszekere en efficiënte rechtsbescherming. De betrokken regel ontzegt de burger namelijk een nieuwe beslissing van de gemeenteraad én een beslissing over zijn omgevingsvergunningsaanvraag.
Tot slot ondermijnt de regel de autonomie van de gemeenteraad over de zaak der wegen. De eindbeslissing over de zaak der wegen ligt nu immers bij de Vlaamse Regering en niet bij de gemeenteraad zelf.
Het Grondwettelijk Hof stelt dan ook een alternatieve interpretatie naar voor, op grond van de parlementaire voorbereiding bij het Gemeentewegendecreet. Daarin wenste de decreetgever immers uitdrukkelijk dat bij een vernietiging door de Vlaamse Regering de gemeenteraad een nieuw besluit neemt vóór de overheid een beslissing neemt binnen de omgevingsvergunningsprocedure (Parl.St. Vl. Parl. 2018-19, nr. 1847/1, 47).
De automatische weigering van een omgevingsvergunning in administratief beroep bij “een vernietiging door de Vlaamse Regering” kan dan ook volgens het Hof gelezen worden als “wanneer de gemeenteraad na vernietiging door de Vlaamse Regering op eigen initiatief of nadat ze werd samengeroepen, binnen de beslissingstermijn van de omgevingsvergunningsprocedure geen nieuwe beslissing of een negatieve beslissing neemt over de zaak der wegen”.
Schulinck Omgevingsrecht
Meer informatie over gemeentewegen en de geïntegreerde procedure vinden onze klanten in Schulinck Omgevingsrecht. Nog geen abonnement? Vraag dan snel een demo aan.