Leegstandsprobleem
Assistentiewoningen blijken in veel gemeenten te kampen met een leegstandsprobleem. Ook de aanvragen voor het omvormen van zo’n assistentiewoning naar een private woning stijgt hierdoor.
Hoe zit het nu precies met de functie van assistentiewoningen? En wat als een assistentiewoning voor meer dan de helft leeg staat? Is een vergunningsplichtige functiewijziging altijd mogelijk? Minister Demir verduidelijkt het in de commissievergadering van 21 november 2023.
Functiecategorie
Assistentiewoningen kunnen in principe 1 van de volgende hoofdfuncties hebben:
- wonen
- gemeenschapsvoorziening
De functie hangt af van de concrete invulling van de assistentiewoning: gaat het over assistentiewoningen met zelfstandige woonunits of primeert de zorg zoals bij een rusthuis of een woonzorgcentrum? In dat tweede geval lijkt de assistentiewoning de functie gemeenschapsvoorziening te kunnen krijgen (RvVb 9 februari 2023, nr. A-2223-0529).
Voor meer informatie zie onze rechtspraak op vrijdag: functies met meerdere gezichten
Volgens de minister vergunt het lokaal bestuur assistentiewoningen echter niet snel onder de functie gemeenschapsvoorziening. Doorgaans vallen ze onder de functie wonen.
Gewestplanbestemming
Bij assistentiewoningen in woongebied doet er zich dan ook geen probleem voor. Van een woonunit een private woning maken is hier namelijk mogelijk, al dan niet door een vergunningsplichtige functiewijziging.
Volgens de minister is er in zones voor gemeenschapsvoorzieningen vanuit juridisch oogpunt echter wel een probleem. Als de oprichting gebeurt in een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen, kan de vergunningverlenende overheid een assistentiewoning enkel vergunnen in functie van een gemeenschapsvoorziening horende bij een woonzorgcampus.
In een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen zijn louter private woongelegenheden zonder enige vorm van dienstverlening of algemeen belang namelijk strijdig met de gewestplanvoorschriften.
Woningen die niet gericht zijn op het huisvesten van zorgbehoevenden, zijn dus niet verenigbaar met een zone voor gemeenschapsvoorzieningen.
Alles over de gewestplanbestemming gemeenschapsvoorziening vinden onze klanten op deze pagina.
Mogelijkheden
Maar wat als een stad of gemeente kampt met leegstaande assistentiewoningen? Wat is er mogelijk? Het bestuur zal zich hier moeten afvragen of de assistentiewoningen in woongebied of in een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen liggen.
Woongebied
De hoofdfunctie van de assistentiewoning is hier belangrijk.
- vergund als woning: geen functiewijziging nodig om er privatieve woningen van te maken
- vergund als gemeenschapsvoorziening: een vergunningsplichtige functiewijziging naar wonen is nodig om er private woningen van te maken (artikel 4.2.1, §° VCRO en artikel 2 §1 Besluit Vergunningsplichtige Functiewijzigingen)
Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen
In dit geval is er in principe geen functiewijziging naar wonen mogelijk. De assistentiewoning zal steeds een functie van openbaar nut of gemeenschapsvoorziening moeten vervullen.
Ruimtelijk Uitvoeringsplan
Ten slotte wijst de minister nog op de mogelijkheid voor gemeenten om een RUP op te maken voor zones voor gemeenschapsvoorzieningen. Desondanks verduidelijkt de minister dat private woningen toelaten in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen kan leiden tot misbruik. Private woningen horen volgens haar alleen thuis in woongebied. De minister pleit dus voor terughoudendheid.